- Geschreven door Mark Wijzend
- Klimaatcorrespondent van BBC News
IJsredding: een gewaagd experiment of een gevaarlijke afleiding?
Op het zee-ijs voor de noordkust van Canada kijken wetenschappers in parka's toe terwijl het zoute water over de bevroren oceaan stroomt.
Hun doel? Om de opwarming van de aarde te vertragen.
Naarmate het zee-ijs verdwijnt, kan het donkere oceaanoppervlak meer energie van de zon absorberen, waardoor de opwarming van de aarde wordt versneld. Daarom willen de onderzoekers de dikte ervan vergroten om te voorkomen dat het smelt.
Welkom bij de meest belachelijke kant van geo-engineering: het opzettelijk verstoren van het klimaatsysteem van de aarde in een poging de schade die we eraan hebben toegebracht tegen te gaan.
Maar meer experimentele maatregelen zijn gericht op vooruitgang en proberen de door de aarde geabsorbeerde energie te verminderen.
Veel wetenschappers zijn het daar absoluut niet mee eens en waarschuwen dat dergelijke pogingen de aandacht afleiden van de cruciale stap van het terugdringen van de CO2-uitstoot en het risico lopen meer kwaad dan goed te doen.
Maar een klein aantal voorstanders beweert dat hun methoden de planeet een helpende hand kunnen bieden terwijl de mensheid haar daden opschoont.
Het uiteindelijke doel van het Arctische experiment is om het zee-ijs voldoende te verdikken om de ijssmelting die we al hebben gezien te vertragen of zelfs om te keren, zegt dr. Sean Fitzgerald, wiens team van het Centre for Climate Reform van de Universiteit van Cambridge achter het project zit.
Zal het werken of is het, zoals een wetenschapper het uitdrukte, ‘volkomen krankzinnig’?
“We weten eigenlijk niet genoeg om te bepalen of dit een goed of slecht idee is”, geeft Dr. Fitzgerald toe.
“Het is te koud”, zeggen de onderzoekers. Door de koude wind in Cambridge Bay kan het aanvoelen als -45°C
De onderzoekers werden geconfronteerd met barre omstandigheden in Cambridge Bay, een klein Canadees dorp gelegen in de poolcirkel.
“Het is erg koud”, vertelde Andrea Ciccolini van Real Ice, een Brits bedrijf dat de reis leidde, me via een fragmentarisch Zoom-oproep vanuit een fladderende witte tent.
“De temperatuur ligt rond de -30°C bij harde wind, en kan zelfs -45°C bedragen met de gevoelstemperatuur.”
Ze boren een gat in het zee-ijs dat zich in de winter op natuurlijke wijze vormt, en pompen zo’n 1.000 liter zeewater per minuut door het oppervlak.
Bij blootstelling aan koude winterlucht bevriest het zeewater snel, waardoor het ijs erboven condenseert. Water comprimeert ook ijs. Omdat verse sneeuw als een goede isolatielaag fungeert, kan zich nu gemakkelijker ijs vormen aan de onderkant als het in contact komt met de oceaan.
“Het idee is dat hoe dikker het ijs is [at the end of winter]“Hoe langer ze overleven als we in het ruiseizoen komen”, legt dhr. Ciccolini uit.
Met behulp van een pomp wordt het oppervlak van het zee-ijs overspoeld met zeewater, dat vervolgens bevriest
Toen ze aan het einde van hun reis met mij spraken, hadden ze al enkele tientallen centimeters ijs dik gezien over hun kleine studiegebied. Het ijs zal de komende maanden door de lokale bevolking in de gaten worden gehouden.
Maar het is nog te vroeg om te zeggen of hun aanpak daadwerkelijk een verschil kan maken in de snelle afname van het Arctische zee-ijs.
“De overgrote meerderheid van de poolwetenschappers denkt dat dit nooit zal werken”, waarschuwt Martin Siegert, een ervaren glacioloog aan de Universiteit van Exeter, die niet bij het project betrokken was.
Eén probleem is dat zouter ijs in de zomer sneller kan smelten.
Dan is er nog de enorme logistieke uitdaging om het project op een redelijke schaal op te schalen. Volgens één schatting zou je ongeveer 10 miljoen door de wind aangedreven pompen nodig hebben om de dichtheid van het zee-ijs in slechts een tiende van het noordpoolgebied te vergroten.
“Ik vind het krankzinnig dat dit op zo’n grote schaal in de hele Noordelijke IJszee gebeurt”, zegt Julianne Struve, hoogleraar poolobservatie en modellering aan het University College London.
Enkele van de meer experimentele geo-engineering-suggesties zijn onder meer het proberen om wolken meer reflecterend te maken door extra zeespray te genereren, en het simuleren van vulkaanuitbarstingen om meer van de energie van de zon terug de ruimte in te reflecteren.
Een aantal wetenschappers – waaronder klimaat- en weerorganisaties van de VN – hebben gewaarschuwd dat deze benaderingen ernstige risico’s met zich mee kunnen brengen, waaronder het verstoren van mondiale weerpatronen. Veel onderzoekers willen dat ze volledig verboden worden.
“Geo-engineeringtechnieken brengen enorme onzekerheden met zich mee en creëren nieuwe risico’s voor ecosystemen en mensen”, legt Lily Fore uit, directeur van het Fossil Economy Program van het Center for International Environmental Law.
“Het Noordpoolgebied is essentieel voor het behoud van onze planetaire systemen: het op grote schaal pompen van zeewater in zee-ijs zou de chemie van de oceanen kunnen veranderen en het fragiele web van het leven kunnen bedreigen.”
Er bestaat een meer fundamentele en bredere belangstelling voor dit soort projecten.
“Het echte gevaar is dat het voor afleiding zorgt, en dat mensen met gevestigde belangen het als excuus zullen gebruiken om door te gaan met het verbranden van fossiele brandstoffen”, waarschuwt professor Siegert.
“Eerlijk gezegd is het krankzinnig en moet het gestopt worden. De manier om deze crisis op te lossen is door koolstofarm te worden: het is de beste en enige weg vooruit.”
Arctische onderzoekers zijn zich terdege bewust van deze zorgen. Ze benadrukken dat ze deze technologie alleen maar testen en deze niet op grotere schaal zullen ontplooien totdat de risico's beter bekend zijn.
“We promoten dit hier niet als de oplossing voor de klimaatverandering in het Noordpoolgebied”, benadrukt Dr. Fitzgerald.
“Wij zeggen dat het kan [part of it]”Maar we moeten nog veel uitzoeken voordat de gemeenschap kan beslissen of dit redelijk is of niet.”
Ze zijn het erover eens dat geo-engineering geen wondermiddel is voor het aanpakken van de klimaatverandering, en dat scherpe verminderingen van fossiele brandstoffen en koolstofemissies van cruciaal belang zijn om de ergste gevolgen van de opwarming van de aarde te voorkomen.
Maar zij wijzen erop dat de wereld zelfs met snelle actie nog steeds een moeilijke toekomst tegemoet gaat.
De Noordelijke IJszee zal waarschijnlijk tegen het einde van ten minste één zomer in 2050 vrijwel vrij zijn van zee-ijs, en misschien zelfs eerder. Zoals de onderstaande grafiek laat zien, hebben ze sinds de jaren tachtig zelfs een scherpe daling gekend.
“We hebben andere oplossingen nodig”, zegt promovendus Jacob Bantling, een onderzoeker bij het Centre for Climate Reform die de ijskoude wind in Cambridge Bay trotseerde.
“We moeten de uitstoot terugdringen, maar zelfs als we dat zo snel mogelijk doen, zal het Noordpoolgebied blijven smelten.”
‘Reader. Furious humble travel enthusiast. Extreme food scientist. Writer. Communicator.’
