Nederland wijst vleesbelasting af op basis van ‘eenzijdige’ berichtgeving

Het besluit van de Nederlandse regering om in 2021 geen belasting op vleesproducten in te voeren, was gebaseerd op een eenzijdig, bevooroordeeld rapport, zo blijkt uit onderzoek.

Een door de overheid opgesteld rapport waarin een vleesbelasting in Nederland ‘onhaalbaar’ wordt genoemd, is bevooroordeeld, eenzijdig en slecht uitgevoerd, zo blijkt uit een nieuw onderzoek.

Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit gaf onderzoeksbureau Ernst & Young (EY) de opdracht het werk zo te ontwerpen dat de uitkomst vooraf zeker was.

Het komt uit een petitie uit 2020 ter ondersteuning van een vleesbelasting, ondertekend door ruim 50.000 Nederlanders. Belastingen van € 2 op kip, € 4,50 op varkensvlees en € 5,70 op rundvlees zouden de vleesconsumptie helpen terugdringen, wat zou leiden tot een lagere uitstoot van broeikasgassen, zo betoogden zij.

De opbrengstbelasting zal jaarlijks 1,4 miljard euro aan financiering opleveren, die kan worden gebruikt om groenten en fruit goedkoper te maken en de landbouwpraktijken duurzamer te maken.

Nederlandse consumenten wilden dat het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de belasting zo snel mogelijk zou invoeren, maar veel overheidsfunctionarissen waren van mening dat dit zou leiden tot meer complexiteit en regeldruk voor bedrijven, evenals meer druk op de belasting- en douaneadministratie.

De toegenomen publieke druk en parlementaire retoriek overtuigden het ministerie er echter van om EY opdracht te geven voor een onafhankelijke beoordeling van de potentiële vleesbelasting. Het besluit van EY – dat een CO2-belasting op vlees te ingewikkeld is om in te voeren – gaf gewicht aan de zorgen van de regering over de belasting, die met succes werd geblokkeerd.

De beoordeling ervan stuitte op kritiek van experts en overheidsfunctionarissen. “Wat mij opvalt is dat het rapport de beslissing dat een systeem niet van de ene op de andere dag geïmplementeerd kan worden generaliseert als ‘vrijwel onmogelijk om te implementeren’”, aldus een ambtenaar. “Naar mijn mening wordt in het rapport te gemakkelijk ontkend dat de verbruiksbelasting te complex is.”

Deze bevindingen zijn een resultaat Onderzoek Mediakanaal Follow the Money (FTM), dat de informatie heeft verkregen via de Wet Open Overheid in Nederland (vergelijkbaar met hoe vrijheid van informatie werkt).

EY doet ‘ongefundeerde’ beweringen over de geloofwaardigheid van de vleesbelasting

Toen het ministerie van Landbouw EY uitnodigde om een ​​offerte uit te brengen, benadrukte het dat de focus van het onderzoek zou liggen op de complexiteit van de vleesbelasting. In feite zou de nadruk niet moeten liggen op economische effecten, gedragseffecten, consumptiepatronen of potentiële gevolgen voor het milieu en de gezondheid.

“Het overheidsbeleid op dit gebied is al jaren ongunstig voor de belasting. Het belangrijkste argument is de toename van de complexiteit”, aldus het ministerie, eraan toevoegend dat er argumenten zijn waarom de vleesbelasting mogelijk een meerwaarde voor het milieu en de gezondheid heeft toegevoegd.

In een rapport met de titel ‘De (on)mogelijkheid van een consumptiebelasting op vlees’ concludeert EY dat een vleesbelasting ‘zeer onwaarschijnlijk’ is, althans op de korte termijn.

Uit het onderzoek van FTM bleek dat het rapport slecht was uitgevoerd, waarbij EY een aantal ongefundeerde aanbevelingen deed die later als onhaalbaar werden bestempeld. Zo kwam uit het overleg naar voren dat het geen zin heeft om geïmporteerd vlees in Nederlandse supermarkten te belasten, wat suggereert dat het beter zou zijn om de belasting in het land van herkomst te heffen, zonder uit te leggen waarom. Het beweerde ook dat het belasten van alleen lokaal vlees een slecht klimaat voor binnenlandse boeren zou creëren.

Bovendien was het van oordeel dat de belasting niet van toepassing zou zijn op ‘gemengde vleesproducten’ zoals salamipizza’s of worstenbroodjes, en waarschuwde het dat dergelijke bewerkte voedingsmiddelen goedkoper zouden worden en dus aantrekkelijker voor de consument. Als gevolg hiervan zou de vleesbelasting kunnen bijdragen aan ongezonde keuzes van de supermarktkoper, aldus EY.

Deze rapporten weerspiegelen de zorgen van sommige overheidsfunctionarissen. In een interne mail staat: “Om het probleem te illustreren: vlees wordt vaak verwerkt tot gemengde producten zoals magnetronmaaltijden, vleessalades, saucijzenbroodjes of vleeskroketten. De BTW op vlees zou dan leiden tot een groter aantal afbakenings- en controleproblemen op elk leveringspunt, waar dan ook in de keten.

Het rapport suggereerde verder dat detailhandelaren juridisch niet kunnen worden gedwongen om de belasting aan consumenten te betalen, maar zoals FTM opmerkt: het feit dat iets niet kan worden afgedwongen, betekent niet dat het niet zal gebeuren.

Een vleesbelasting is “naar alle waarschijnlijkheid niet de beste manier om de doelstellingen te bereiken”, concludeert EY. Het belangrijkste tegenargument was dat er geen goede handhaving van de belasting bestond, gebaseerd op interviews met drie overheidsinstanties die zij ongeschikt achtten om de oplossing vanaf het begin te implementeren.

“Ik kwam de selectie van EY tegen [to base its conclusions solely on interviews with government agencies] Staking’, zegt Fredo Schotanus, hoogleraar overheidsopdrachten aan de Universiteit Utrecht, tegen FTM. ‘Natuurlijk moet je met overheden praten, maar de vraag is of deze overheden neutraal zijn in het debat. Als je onafhankelijke wetenschappers en experts interviewt, krijg je een objectiever, breder en mogelijk genuanceerder beeld.’

Pogingen om nieuw onderzoek te ondernemen werden door het parlement geblokkeerd

Schottens was een van de vele deskundigen die kritiek hadden op het EY-rapport. “Omdat andere aspecten van de vleesbelasting niet worden onderzocht, zoals milieuvoordelen, besparingen op milieubeleid elders en gezondheidsvoordelen, dreigt het sowieso een bevooroordeeld verhaal te worden”, zegt onderzoeker Geert Bergsma van CE Delft. , wiens onderzoek de basis vormde van het oorspronkelijke verzoekschrift.

Rob van Eijbergen, hoogleraar integriteit aan de Vrije Universiteit Amsterdam, noemt de aanpak van EY problematisch. Hij noemde het “verplicht, gesloten en slecht ontworpen” en beschuldigde de raad ervan “objectief te redeneren”.

In maart 2022 – ruim een ​​jaar nadat EY haar rapport publiceerde – stuurde toenmalig minister van Landbouw Henk Staghouwer een brief naar de Tweede Kamer waarin hij opriep tot nieuw onderzoek naar de haalbaarheid van een vleesbelasting.

Tegelijkertijd voerden wetenschappers van Wageningen Universiteit in opdracht van de overheid een onderzoek uit naar een vleesbelasting, waarvan de opbrengst zou worden gebruikt voor duurzame doeleinden. Het format – niet gespecificeerd door EY – bleek een positieve impact te hebben op de natuur, het inkomen van boeren, het dierenwelzijn en de gezondheid van de consument.

Zelfs de grootste boerenvakbond van het land, de LTO, sprak zijn steun uit voor een dergelijke belasting “zolang wij de controle hebben”, vertelde het aan onderzoekers. De toon was echter heel anders toen er werd gereageerd op Staguers voorstel voor een nieuw onderzoek, waarbij veel politici en de media (waarvan sommigen zich terugtrokken). Misleidende titels)

In 2022 diende de extreemrechtse Partij voor de Vrijheid – inmiddels de grootste partij in de Tweede Kamer – een motie in tegen de invoering van een vleesbelasting, die een ruime parlementaire meerderheid behaalde.

Nadat het voorstel twee jaar geleden werd aangenomen, zei het Nederlandse ministerie van Landbouw dat er “geen basis” was voor verder onderzoek. Op de vraag of zij de vleesbelasting beschouwt als een manier om de landbouw en de inkomens van boeren duurzamer te maken, zoals Denemarken heeft gedaan, antwoordde minister van Landbouw Femke Wiersma dat de vleesbelasting geen onderdeel was van het kernregeerakkoord van premier Dick Schoof.

Het ministerie suggereerde dat deze “eerste verkennende studie” nog steeds de keuze voor een beperkte aanpak ondersteunt. “Als een dergelijke overweging ooit wordt gemaakt, moet er uiteraard rekening worden gehouden met alle aspecten zoals gedrag, milieu en gezondheid”, aldus het rapport tegen FTM.

In een verklaring zegt EY: “Wij zijn niet verantwoordelijk voor het werk dat wij voor klanten ondernemen.”