De meeste van hen weten dat de haven van Amsterdam de grootste benzinehaven ter wereld is. Met de verwachte afname van fossiele brandstoffen komt de levensduur van de Amsterdamse haven in gevaar. Parallel aan de Amsterdamse haven ligt de haven van Newcastle, de grootste kolenhaven ter wereld, die met een soortgelijke dreiging wordt geconfronteerd. Op dit moment controleert Haven Amsterdam hun activiteiten voor de toekomst door zichzelf te herdefiniëren om te worden, wat zij noemen, een biologische en circulaire haven. Naast de Amsterdamse haven leidt Nederland Europa naar een circulaire economie. Net zoals de haven van Amsterdam de toegangspoort tot Europa is, dient de haven van Newcastle als de belangrijkste toegangspoort tot Australië. Waar Nederland de transitie naar een circulaire economie verwelkomt, maakt Australië er echter een sprongetje van. Wat kan de haven van Newcastle leren van de haven van Amsterdam om Australië naar een duurzame toekomst te leiden?
De circulaire economie is een paradigmaverschuiving, weg van een lineair ‘afval’-model, naar hergebruik, recycling en terugwinning van afvalstromen naar nieuwe waardestromen. Voor Haven Amsterdam is de omslag naar een circulaire economie niet zonder uitdagingen gekomen; De haven van Newcastle zal vrijwel zeker met soortgelijke uitdagingen worden geconfronteerd.
Haven Amsterdam maakte in het jaarverslag 2016 bekend dat het zich tot doel heeft gesteld om in 2020 25 hectare havengrond in te zetten voor de circulaire economie (Port of Amsterdam, 2016). Hoewel ze stappen hebben gezet om het aantal circulaire activiteiten in het gebied te vergroten, is de grootste uitdaging om dit te bereiken de schaarste aan havenruimte (Port of Amsterdam, 2020). Haven Amsterdam maximaliseert de beschikbare ruimte door te bouwen en goed na te denken over de plaats van nieuwe activiteiten rondom bestaande (Port of Amsterdam, 2020). In de huidige staat heeft de Haven van Newcastle een groot gebied maar weinig circulaire activiteiten in het gebied waardoor het wat Haven Amsterdam niet heeft: een schone lei. Om het productieve gebruik van havenruimte te maximaliseren, moet de haven van Newcastle zorgvuldig plannen maken voor industriële, logistieke en transportsynergieën terwijl het een circulair havenecosysteem bouwt.
Infrastructuur en transport die circulaire activiteiten en materiaalstromen faciliteren, helpen de transitie naar een circulaire haven te versnellen. Het bouwen van de infrastructuur die nodig is om bestaande circulaire activiteiten te upgraden en nieuwe circulaire activiteiten te introduceren, is echter een uitdaging voor Haven Amsterdam (Port of Amsterdam, 2020). Haven Amsterdam heeft succesvol samengewerkt met partners in de bouwsector om infrastructuur te bouwen. Voor de haven van Newcastle zal het zorgen voor partnerschappen met de bouwsector in de vroege jaren hun circulaire transitie versnellen.
Haven Amsterdam heeft een sterke voorkeur voor samenwerking met startups om nieuwe en innovatieve processen en technologieën te testen (Port of Amsterdam, 2016). Dit betekent echter dat er op kleinere schaal veel circulaire activiteiten in de Amsterdamse haven zijn ingevoerd, waardoor het moeilijk is gebleken om aan de toegenomen energievraag van bedrijven in de haven te voldoen (Port of Amsterdam, 2020). Om dit tegen te gaan lanceerde Haven Amsterdam haar gezamenlijke energieplatform om energie-uitwisseling tussen verschillende circulaire bedrijven te faciliteren en het online circulaire netwerk om bedrijven in het havengebied met elkaar te verbinden voor kennisuitwisseling (Port of Amsterdam, 2019). De haven van Newcastle kan hiervan leren door zichzelf te vestigen als een circulair havenecosysteem, waar inputs van sommige circulaire activiteiten de output van andere circulaire activiteiten kunnen voeden om de energie-efficiëntie en winstgevendheid te verhogen. Ze moeten de samenwerking tussen verschillende bedrijven faciliteren, want het delen van kennis, afval en energie is essentieel.
Port of Amsterdam begrijpt de voordelen van een dialoog met de gemeenschap, kennisinstellingen en onderzoekspartners. Nu de kolenindustrie in Newcastle in opkomst is, is het essentieel om de lokale gemeenschap een stem te geven tijdens de transitie. De haven van Newcastle heeft het voordeel dat het dicht bij een aantal universiteiten en onderzoekspartners ligt die geïnteresseerd zijn in de haven en de Hunter-regio. Net als bij de haven van Amsterdam zal het benutten van deze verbindingen de bevordering van de circulaire economie mogelijk maken.
Het verhogen en verlagen van de kosten van circulaire activiteiten is essentieel voor het in stand houden en ontwikkelen van de circulaire economie van Havenbedrijf Amsterdam. Hun huidige businessmodel is op zich echter niet rendabel en dus afhankelijk van subsidies. Haven Amsterdam belicht drie voorwaarden om de behoefte aan subsidies te verminderen: duidelijke doelstellingen, eerlijke beleidsinstrumenten en gerichte investeringen (Haven van Amsterdam, 2021). Deze voorwaarden zijn ook van toepassing op de haven van Newcastle. De transitie naar rentmeesterschap moet gedreven worden door strategie, stakeholders en een duidelijke visie op de haven. De huidige ecologische duurzaamheidsdoelstellingen van de haven van Newcastle omvatten geen strategie of visie voor een circulair ecosysteem voor de haven, en lopen dus het risico een grote (en enige mogelijke?) diversificatiemogelijkheid voor de haven te missen.
Het verschuiven van havenactiviteiten van fossiele brandstoffen naar circulaire activiteiten is complex en brengt veel uitdagingen met zich mee. Gelukkig valt er veel te leren van de Amsterdamse haven en andere havens, met name in Europa, om bij deze transitie te helpen.
referenties
Amsterdamse haven. (2016). Amsterdamse haven jaarverslag 2016. https://www.portofamsterdam.com/sites/default/files/2020-06/annual-report-2016.pdf
Amsterdamse haven. (2019). Amsterdamse haven jaarverslag 2019. https://view.publitas.com/cfreport/port-of-amsterdam-annual-report-2019/page/1
Amsterdamse haven. (2020). Amsterdamse haven jaarverslag 2020. https://view.publitas.com/cfreport/port-of-amsterdam-annual-report-2020/page/
‘Webgeek. Wannabe-denker. Lezer. Freelance reisevangelist. Liefhebber van popcultuur. Gecertificeerde muziekwetenschapper.’
