Tegenwoordig is Nederlandse directheid doorgaans de basis voor onderhandeling: “Zeg me wat je denkt, ik zal je zeggen wat ik denk, en dan komen we tot een oplossing.” Het nadeel hiervan is dat de discussies eindeloos zijn – als je met een groep Nederlanders bent, kost het meer tijd dan de lunch om te beslissen hoe laat je gaat lunchen.
Ik vroeg eens aan een bedrijfsleider die van Texas naar Den Haag verhuisde wat het belangrijkste verschil is tussen twee werkculturen. “In Nederland We hebben nog veel vergaderingen’, zei ze met een vermoeide zucht. “Veel meer.” Toch is aggregatie gekoppeld aan informaliteit: het is een land waar veel mensen spijkerbroeken dragen en naar kantoor gaan, en zelfs royalty’s gaan vaak naar hun werk. Gelijkheid wordt gerespecteerd, de treden zijn vlak en beter presteren is een grote zonde. In die context is het niet alleen noodzakelijk, maar ook natuurlijk om je mening te geven. Als je iets niet leuk vindt, waarom zeg je het dan niet?
Het antwoord op die vraag is natuurlijk dat alleen omdat je het recht hebt om iets te zeggen, niet betekent dat het altijd goed is om het te zeggen. In het internettijdperk is ‘live’ soms een excuus om dingen te zeggen die onaanvaardbaar zijn. Een nieuwe generatie populistische politici gebruikt ‘straight talk’ vaak niet als basis voor eerlijke discussie, maar als middel om problemen te veroorzaken en de aandacht te trekken.
Als ik van Zuid-Holland naar Londen verhuis, kan ik moeilijk niet concluderen dat Nederlanders iets goed doen. Veel Britten lijken in een staat van lage spanning te leven; Doorgaan met het meten van hun gedrag om zich aan te passen aan de menigte en om aanstoot te voorkomen.
Je doet alsof de nieuwe jurk van je vriendin mooier is dan dat, en vertelt je tante dat je haar oneetbare chocoladetaart echt lekker vindt en niet kunt wachten om hem weer op te eten. Deze nederigheid is charmant, maar als we geen tijd verspillen aan het redden van dingen (zoals de Nederlanders zeggen) rechtdoorzee of ‘recht over zee’ – direct en eerlijk, zal het een hoop ellende voorkomen. In Nederland realiseert men zich dat de Brexit over veertien dagen vaststaat.
Toen ik voor het eerst naar Nederland verhuisde, meer dan een decennium, had ik soms moeite om me aan te passen. Mijn Nederlandse vrouw en ik eindigen vaak met veelvoorkomende misverstanden. “Je hebt me niet verteld dat je niet wilde gaan eten!”, klaagde ze, “Ik dacht dat we konden gaan, maar ik dacht dat ik het duidelijk zou maken als ik dacht dat het misschien nog beter zou zijn. Opties”.
Na verloop van tijd leerde ik directer en zo gelukkig te zijn. Het leven lijkt nu eenvoudig. Als ze me vraagt of ik tegen mijn zin ergens heen moet, antwoord ik nu in het Nederlands, in plaats van dubbel Nederlands: “jij”.
Ben Coates Auteur van ‘Waarom de Nederlanders anders zijn’ en ‘De Rijn: volg Europa’s grootste rivier vanuit Amsterdam vanuit de Alpen’.
‘Webgeek. Wannabe-denker. Lezer. Freelance reisevangelist. Liefhebber van popcultuur. Gecertificeerde muziekwetenschapper.’
