Het Zweedse voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie heeft voorgesteld om de afwijking van de werkgelegenheidsveronderstelling, een van de meest omstreden onderdelen van de richtlijn platformwerkers, te beperken in een nieuwe poging om verschillen te overbruggen na De onderhandelingen zijn in december afgebroken.
De richtlijn, voor het eerst voorgesteld door de Commissie in december 2021, maakt een wettelijk vermoeden van tewerkstelling voor ‘zelfstandige’ platformwerkers die verkeerd zijn geclassificeerd. Het beoogt ook het beheer van algoritmen op de werkplek te reguleren – een primeur op EU-niveau.
De laatste compromistekst, ingezien door EURACTIV, is de eerste poging van de Zweden om de pen op papier te zetten sinds hij in januari het Tsjechische voorzitterschap overnam. In december had Praag geen gekwalificeerde meerderheid omdat de EU-landen verdeeld waren over de controversiële kwestie van de arbeidersstatus.
De geschillen waren bijzonder hevig over de materiële toepassing van het wettelijk vermoeden van tewerkstelling, waardoor platformwerkers die aan bepaalde criteria voldoen automatisch opnieuw als werknemer zouden worden geclassificeerd.
Enkele lidstaten, zoals Frankrijk en Polen, hebben gewaarschuwd dat een te restrictieve wettelijke bepaling een einde kan maken aan zelfstandig ondernemerschap en kan leiden tot collectieve herindeling. Het Tsjechisch voorzitterschap stelde voor om niet gebonden te zijn aan het aannemen van een baan, vooral niet in aanwezigheid van sociale akkoorden.
Daarentegen hebben landen als Spanje, België, Duitsland en Nederland aangedrongen om terug te keren naar de oorspronkelijke tekst van de Commissie, die een reeks vermoedenscriteria in de wetstekst verankerde.
Het Zweedse voorzitterschap organiseerde in februari een ronde van technische onderhandelingen om de standpunten van de lidstaten over de fijne kneepjes van het wettelijk vermoeden te peilen.
In het licht van de reacties van de landen van de Europese Unie heeft het voorzitterschap op 17 maart een nieuwe richtlijnconsensustekst verspreid, die bovenaan de agenda zal staan voor een nieuwe ronde van technische onderhandelingen op 27 maart.
organisatorische waardering
In de tekst van de raad wordt herindeling naar een voltijdse baan in gang gezet als aan ten minste drie van de zeven criteria is voldaan, die wijzen op een band van ondergeschiktheid tussen het platform en de werknemer.
In eerdere iteraties van de tekst is een algemene uitzondering toegevoegd, waarbij de bevoegde nationale autoriteiten “de vrijheid hebben” om het vermoeden niet toe te passen als blijkt dat het met succes zal worden weerlegd in gerechtelijke of administratieve procedures.
Maar in het voorstel van het Zweedse voorzitterschap werd de reikwijdte van de uitzondering verduidelijkt – en uiteindelijk beperkt. De nieuwe tekst stelt dat het “een mogelijkheid, geen verplichting” is dat de bevoegde nationale autoriteiten een dergelijke beoordelingsvrijheid krijgen wanneer EU-landen de richtlijn omzetten in hun nationale rechtskader.
Het stelt ook dat discretie bij opt-out alleen kan worden toegepast als aan twee voorwaarden is voldaan: de bevoegde autoriteiten handelen op eigen initiatief en het is duidelijk dat de contractuele relatie die wordt onderzocht geen betrekking heeft op tewerkstelling zoals gedefinieerd door de nationale wetgeving of collectieve overeenkomsten.
De vernauwing van het toepassingsgebied van de clausule, en dus de mate waarin een lidstaat gebruik kan maken van een afwijking, lijkt te hebben geduwd in de richting van het pro-herindelingskamp van onder meer Spanje en Nederland, die hun ongenoegen uitten over de afwijkingsclausule toen het voor het eerst werd geïntroduceerd.
Deze lidstaten hebben er in het verleden over geklaagd dat de oorspronkelijke formulering “beschikt over discretionaire bevoegdheid” zo’n ruime reikwijdte zou creëren dat het vermoeden daadwerkelijk zou kunnen worden omzeild.
wettelijke naleving
Een andere controversiële kwestie tussen lidstaten was gericht op gevallen waarin het platform voldoet aan een van de vermoedelijke criteria van absolute naleving van EU-wetgeving of nationale wetgeving.
Tijdens technische onderhandelingen in februari vroegen de Zweden de lidstaten of de clausule “noodzakelijk” was, volgens een werkdocument dat destijds door EURACTIV werd ingezien.
De nieuwe compromistekst verduidelijkt nu de reikwijdte en specificeert dat aan de criteria wordt voldaan als het platform “controle en richting uitoefent over de uitvoering van het werk”.
Controle en regie worden in deze context gedefinieerd als ‘bereiken’ [at least three criteria]hetzij onder toepasselijke voorwaarden, hetzij in de praktijk.”
Aan de andere kant kan een platform niet aansprakelijk worden gesteld als het voldoet aan een criterium vanwege de naleving van het vakbondsrecht, het nationale recht of collectieve overeenkomsten.
Bovendien maakt de preambule van de tekst duidelijk dat maatregelen die zijn voorzien in nationale wetgeving of sociale overeenkomsten ter bescherming van de gezondheid en veiligheid van werknemers, niet als geldig worden beschouwd om aan de aannamecriteria te voldoen.
Normen zijn onder meer het vaststellen van lonen, vereisten zoals het dragen van een uniform, toezicht houden op prestaties, voorkomen dat werknemers hun eigen werkschema organiseren en het beperken van de mogelijkheid om voor iemand anders te werken.
Andere Overwegingen
Sommige lidstaten hebben hun bezorgdheid geuit over het feit dat de definitie van een werknemer verschilt tussen de verschillende gebieden van het nationale recht, zodat een herindeling van een werknemer onder de nieuwe richtlijn verschillende implicaties kan hebben, afhankelijk van de wettelijke verbanden tussen de gebieden van het toepasselijke recht.
De nieuwe tekst erkent deze spanning en tracht verduidelijking te verschaffen door te zeggen dat de lidstaten ervoor moeten zorgen dat elke heringedeelde werknemer dezelfde rechten heeft “als elke andere werknemer in een vergelijkbare situatie in die lidstaat”.
Ten slotte hebben de Zweden, na veel herhalen in de afgelopen maanden, de opt-out-clausule behouden die wettelijk vermoeden uitsluit van de toepassing van fiscale, strafrechtelijke en socialezekerheidsprocedures.
EU-regeringen kregen de vrijheid om het vermoeden toe te passen in het licht van de nationale wetgeving.
De andere hoofdstukken over routering, met name beheersalgoritmen, zijn niet gewijzigd. Tijdens de onderhandelingen in december was er al brede overeenstemming over.
[Edited by Luca Bertuzzi/Nathalie Weatherald]
‘Webgeek. Wannabe-denker. Lezer. Freelance reisevangelist. Liefhebber van popcultuur. Gecertificeerde muziekwetenschapper.’
