Het Hooggerechtshof van de Verenigde Naties behandelt een belangrijke zaak die verband houdt met de Israëlische bezetting van Palestijnse gebieden

Het hoogste gerechtshof van de Verenigde Naties, het Internationale Gerechtshof, hoort de slotpleidooien in een zaak die de 56 jaar durende bezetting van de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook door Israël aanvecht.

De vraag die centraal staat bij de hoorzittingen van deze week is: wat zijn de juridische gevolgen van de Israëlische bezetting van Palestijnse gebieden?

Het is misschien niet zo dramatisch als recente zaken bij het Wereldgerechtshof, maar de prominente internationale advocaat Philip Sands zei tegen de BBC: “In termen van de juridische uitkomst en de oplossing die uiteindelijk moet worden bereikt, is dat cruciaal.”

Deze zaak werd ingeleid door een resolutie van de Algemene Vergadering van de VN in december 2022, vóór de aanslagen van 7 oktober door Hamas vorig jaar en de Israëlische militaire reactie in de Gazastrook.

Op de openingsdag van de hoorzittingen vorige week beschuldigde Riyad al-Maliki, de minister van Buitenlandse Zaken van de Palestijnse Autoriteit, Israël ervan “kolonialisme en apartheid” te praktiseren en het recht op zelfbeschikking van het Palestijnse volk te schenden.

Hij illustreerde zijn presentatie met een reeks kaarten die de dramatische erosie van Palestijns land lijken te laten zien.

Het uiteindelijke beeld werd afgelopen september tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aan de Israëlische premier Benjamin Netanyahu getoond, met een kaart in zijn hand die hij het ‘nieuwe’ Midden-Oosten noemde, waarop alle sporen van de Palestijnse gebieden waren verwijderd.

Al-Maliki zei tijdens de sessie: “Er staat helemaal geen Palestina op deze kaart, alleen Israël, dat alle landen omvat van de Jordaan tot de Middellandse Zee.”

“Dit laat zien wat de lange en voortdurende Israëlische bezetting van Palestina beoogt te bereiken – de volledige verdwijning van Palestina en de vernietiging van het Palestijnse volk.”

Internationale advocaat Paul S. zei: Reichler aan het Internationale Gerechtshof: Permanente bezetting is een juridische tegenstrijdigheid. Hij zei dat een bezetting die voor onbepaalde tijd voortduurt, annexatie wordt.

Philip Sands, die deel uitmaakte van het juridische team van de Palestijnse Autoriteit, zei tegen de rechters: “Het recht op zelfbeschikking… vereist dat de VN-lidstaten onmiddellijk een einde maken aan de Israëlische bezetting.

“Geen hulp, geen hulp, geen samenzwering, geen bijdrage aan dwangarbeid, geen geld, geen wapens, geen handel. Niets.”

Veel landen gebruikten hun 30 minuten durende presentaties om te betogen dat de Israëlische bezetting het recht op zelfbeschikking van het Palestijnse volk schendt.

Israël weigerde deel te nemen aan de hoorzittingen, maar legde in plaats daarvan een schriftelijke verklaring af waarin het zei dat de acties “schadelijk” waren voor de voortdurende inspanningen om het conflict op te lossen, omdat de vragen van de VN schadelijk waren.

Israëls nauwste bondgenoten namen echter deel.

De Verenigde Staten lieten het Internationaal Gerechtshof weten dat het uitvaardigen van een terugtrekkingsbevel zonder veiligheidsgaranties de vredesonderhandelingen zou schaden. Het vroeg de rechters ervoor te zorgen dat elk advies de vooruitzichten op een tweestatenoplossing zou vergroten in plaats van deze te destabiliseren.

Groot-Brittannië ging verder dan enig ander land toen het het panel van vijftien internationale rechters vroeg helemaal geen advies uit te brengen, omdat Israël niet met het proces had ingestemd.

Een aantal landen heeft gewezen op de Hamas-aanvallen waarbij zo'n 1.200 mensen werden gedood en meer dan 250 werden gegijzeld naar Gaza als bewijs van Israëls behoefte aan veiligheid. Bijgevolg voerden zij aan dat elke terugtrekking van Israëlische troepen gepaard moet gaan met veiligheidsgaranties.

Als het Internationale Gerechtshof een niet-juridisch bindend advies uitbrengt, gaat het naar de Algemene Vergadering van de VN, die een resolutie aanneemt. Dit zal belangrijk zijn en een stimulans kunnen vormen voor onderhandelingen en de wettelijke normen voor een toekomstige onderhandelde oplossing kunnen bepalen.

Als het Hof van mening is dat de Israëlische bezetting illegaal is, zal het alle VN-organen en -staten vertellen dat zij niets mogen doen om de huidige situatie te ondersteunen of eraan bij te dragen.

Deze uitspraak zal waarschijnlijk verstrekkende implicaties voor de handel hebben, maar belangrijker zijn de gevolgen voor de legitimiteit van de positie van Israël. Landen als de Verenigde Staten kunnen het steeds moeilijker vinden om Israël te blijven steunen.

De huidige zaak die door de Algemene Vergadering van de VN is aangespannen, is de eerste keer sinds de jaren veertig dat het hoogste rechterlijke orgaan van de VN de gelegenheid heeft gehad om deze kwesties in hun geheel aan te pakken.

De afgelopen weken zijn enkele presentaties van het ICJ viraal gegaan op TikTok, wat weergeeft hoe de juridische argumenten die vaak afstandelijk en onsamenhangend lijken, weerklank hebben gevonden bij het publiek in deze zaak, buiten de Grote Zaal van Justitie van het ICJ.

Ondertussen beschuldigde Human Rights Watch Israël ervan daden te hebben begaan die neerkomen op ‘collectieve bestraffing’, door een afzonderlijk bevel van het Internationale Gerechtshof te negeren om hulpverlening aan Gaza mogelijk te maken, waardoor de 2,3 miljoen Palestijnen die vastzitten in Gaza worden blootgesteld aan de mogelijkheid van hongersnood.

Maandag bevestigden Israëlische functionarissen dat er een antwoord was gegeven aan het Internationale Gerechtshof met betrekking tot het verzoek van het hof, op 26 januari, dat Israël rapporteert over een reeks stappen om genocide in Gaza te voorkomen.

De Israëlische regering heeft de inhoud van het antwoord nog niet bekendgemaakt.