samenvatting: Herhaling in de hersenen geeft aanleiding tot twee vreemde verschijnselen: déjà vu en zijn minder bekende tegenhanger, jamais vu. Dit laatste zorgt ervoor dat vertrouwde ervaringen nieuw en angstaanjagend verontrustend lijken.
Recent onderzoek, dat een Ig Nobelprijs won, onderzocht dit door deelnemers herhaaldelijk woorden te laten schrijven, waarbij velen van hen zich al na 33 herhalingen verstikt voelden. Deze studie geeft inzicht in cognitieve flexibiliteit en biedt mogelijke verbanden met aandoeningen zoals OCS.
Belangrijkste feiten:
- Jamais vu is het gevoel waarbij vertrouwde situaties plotseling nieuw of surrealistisch aanvoelen.
- In experimenten ervoer 70% van de deelnemers verwarring nadat ze herhaaldelijk ongeveer 33 keer een woord hadden getypt.
- Eerder onderzoek uit 1907 benadrukte dit fenomeen ook en toonde een “verlies aan associatieve kracht” aan bij herhaaldelijk gepresenteerde woorden.
bron: Gesprek
Herhaling heeft een vreemde relatie met de geest. Neem bijvoorbeeld de ervaring van déjà vu, waarbij we ten onrechte denken dat we in het verleden een nieuwe situatie hebben meegemaakt, waardoor je een beangstigend gevoel van het verleden krijgt. Maar we hebben ontdekt dat déjà vu eigenlijk een venster is op de manier waarop ons geheugensysteem werkt.
Uit ons onderzoek is gebleken dat dit fenomeen ontstaat wanneer het deel van de hersenen dat vertrouwdheid detecteert niet synchroon loopt met de werkelijkheid. Déjà vu is het signaal dat je waarschuwt voor deze vreemdheid: het is een soort… “Fact checking” van het geheugensysteem.
Maar herhaling kan iets doen dat nog vreemder en ongebruikelijker is. Het tegenovergestelde van déjà vu is ‘jamais vu’, wanneer iets waarvan je weet dat het bekend is, op de een of andere manier onwerkelijk of nieuw lijkt. In onze Recent onderzoekdie het heeft Hij heeft zojuist de Ig Nobelprijs voor de Literatuur gewonnenonderzochten we het mechanisme achter dit fenomeen.
Jamais vu kan inhouden dat je naar een bekend gezicht kijkt en Vind het plotseling ongebruikelijk of onbekend. Muzikanten hebben hier tijdelijk last van, omdat ze verdwalen in een heel bekend muziekstuk. Het kan zijn dat je naar een bekende plek bent gegaan en gedesoriënteerd bent geraakt of het met ‘frisse ogen’ hebt bekeken.
Het is een ervaring die Het is zelfs zeldzamer dan een déjà vu Misschien zelfs nog vreemder en verontrustender. Als je mensen vraagt om ze in vragenlijsten te beschrijven over hun ervaringen in het dagelijks leven, geven ze verhalen als: “Terwijl ik voor mijn examens schrijf, schrijf ik een woord correct, zoals ‘eetlust’, maar ik blijf steeds opnieuw naar het woord kijken omdat Ik heb even.” Ideeën die misschien verkeerd zijn.
In het dagelijks leven kan het worden uitgelokt door herhaling of staren, maar dat hoeft niet zo te zijn. Een van ons, Akira, had een rijervaring op de snelweg, waardoor een stop op de vluchtstrook nodig was om hem vertrouwd te maken met de pedalen en het stuur om te ‘resetten’. Gelukkig komt het in het wild zelden voor.
Eenvoudige installatie
We weten niet veel over Jamais Fu. Maar we vermoedden dat het in het laboratorium heel gemakkelijk te induceren zou zijn. Als je iemand vraagt iets keer op keer te herhalen, zal hij of zij vaak merken dat het betekenisloos en verwarrend wordt.
Dit was het basisontwerp van onze experimenten met Jamais Fu. In het eerste experiment besteedden 94 studenten hun tijd herhaaldelijk aan het schrijven van hetzelfde woord. Ze deden dit met behulp van twaalf verschillende woorden, variërend van gewone woorden, zoals ‘deur’, tot minder gebruikelijke woorden, zoals ‘vleugel’.
We vroegen de deelnemers om het woord zo snel mogelijk te kopiëren, maar vertelden hen dat ze mochten stoppen en gaven ze enkele redenen waarom ze zouden kunnen stoppen, waaronder een vreemd gevoel, verveling of pijn aan hun handen. Stoppen omdat dingen vreemd begonnen aan te voelen was de meest voorkomende keuze, waarbij ongeveer 70% minstens één keer stopte omdat ze iets voelden dat we definieerden als ‘jamais vu’. Dit gebeurt meestal na ongeveer 1 minuut (33 herhalingen) – meestal bij bekende woorden.
In een tweede experiment gebruikten we alleen het woord ‘de’, omdat we dachten dat dit het meest voorkomende woord was. Deze keer stopte 55% van de mensen met schrijven om redenen die consistent waren met onze definitie van jamais vu (maar na 27 herhalingen).
Mensen hebben hun ervaringen beschreven als variërend van ‘ze verliezen betekenis naarmate je er meer naar kijkt’ tot ‘het lijkt alsof ze de controle over de hand verliezen’ en onze favoriet ‘het voelt niet goed, het voelt bijna alsof het niet echt een woord is’. maar iemand is misleid.” ik erover nadenk.
Het kostte ons ongeveer 15 jaar om dit wetenschappelijke werk te schrijven en te publiceren. In 2003 gingen we ervan uit dat mensen het raar zouden vinden als ze herhaaldelijk een woord zouden typen. Een van ons, Chris, merkte dat de regels die hij op de middelbare school herhaaldelijk als straf moest schrijven, hem een raar gevoel gaven – alsof ze niet echt waren.
Het heeft vijftien jaar geduurd omdat we niet zo slim waren als we dachten. Het was niet zo modern als we dachten. In 1907 zei een van de anonieme grondleggers van de psychologie, Margaret Floy Washburngepubliceerd een ervaring Bij een van haar leerlingen die ‘verlies aan associatieve kracht’ vertoonde in woorden waar drie minuten naar werd gestaard. Woorden werden vreemd, verloren hun betekenis en raakten in de loop van de tijd gefragmenteerd.
Wij hebben het wiel opnieuw uitgevonden. Deze methoden en introspectieve onderzoeken zijn in de psychologie uit de gratie geraakt.
Diepere inzichten
Onze unieke bijdrage is het idee dat transformaties en betekenisverlies bij herhaling gepaard gaan met een bepaald gevoel: jamais fou. Jamais vu is voor jou een signaal dat iets te spontaan, te vloeiend, te repetitief is geworden. Het helpt ons om uit onze huidige verwerking te ‘breken’, en het gevoel van onwerkelijkheid is eigenlijk een realiteitscheck.
Het is logisch dat dit moet gebeuren. Onze cognitieve systemen moeten flexibel blijven, zodat we onze aandacht kunnen richten waar we die nodig hebben, in plaats van te lang te verdwalen in repetitieve taken.
We beginnen jamais vu nog maar net te begrijpen. De belangrijkste wetenschappelijke verklaring is ‘verzadiging’: het overbelasten van een representatie totdat deze onbelangrijk wordt. Gerelateerde ideeën omvatten “Effect van verbale verschuiving” Het keer op keer herhalen van een woord activeert zogenaamde buren, zodat je het woord ‘haarlok’ keer op keer hoort, maar luisteraars melden dat ze het woord ‘jurk’, ‘stress’ of ‘bloemist’ horen.
Het lijkt ook verband te houden met onderzoek naar obsessief-compulsieve stoornis (OCS). Ik keek naar het effect Dwangmatig naar voorwerpen staren, zoals brandende gasringen. Net als bij herhaaldelijk schrijven zijn de effecten vreemd en betekenen ze dat de werkelijkheid begint weg te glippen, maar dit kan ons helpen OCD te begrijpen en te behandelen. Als het herhaaldelijk controleren of de deur gesloten is de taak zinloos maakt, betekent dit dat het moeilijk is om te weten of de deur gesloten is, en zo begint de vicieuze cirkel.
Uiteindelijk zijn we blij dat we de IG Nobelprijs voor Literatuur hebben gewonnen. De winnaars van deze prijzen dragen wetenschappelijke werken bij die ‘je aan het lachen maken en dan nadenken’. We hopen dat ons werk op het gebied van jamais vu in de nabije toekomst zal inspireren tot verder onderzoek en meer inzichten.
Over jamais vu nieuws en neurowetenschappelijk onderzoek
auteur: Christoffel Mullen En Akira O’Connor
bron: Gesprek
communicatie: Christopher Mullan en Akira O’Connor – Het gesprek
afbeelding: Afbeelding toegeschreven aan Neuroscience News
