DEN HAAG, Nederland (AP) – Terwijl Europa’s economische grootmacht Duitsland begint aan de taak om na de verkiezingen van zondag een nieuwe regeringscoalitie te vormen, hoeven waarnemers alleen maar naar zijn buren, België en Nederland, te kijken om te zien hoe moeilijk het proces kan zijn . Kan zijn.
Olaf Schulz, de leider van de centrumlinkse sociaaldemocraten, die het vakbondsblok van de vertrekkende Duitse bondskanselier Angela Merkel nipt versloeg, klonk zondagochtend na de stemming optimistisch.
“Mijn idee is dat we heel snel resultaat zullen boeken voor deze regering, en dat zou zo mogelijk voor Kerstmis moeten zijn”, zei Schultz tegen verslaggevers in Berlijn. “Duitsland heeft altijd coalitieregeringen gehad en is altijd stabiel geweest.”
Maar aangezien beide partijen minder dan 30% van de stemmen krijgen, lijken de sleutels tot de macht in handen te zijn van twee tegengestelde partijen, wat vragen oproept over de stabiliteit van de toekomstige regering.
Nederland kent een vergelijkbare geschiedenis van coalitievorming. Nederlandse politieke leiders hervatten deze week hun bijeenkomsten – opnieuw – in een poging een constellatie van partijen te vinden die bereid zijn het land de komende vier jaar te regeren. Ze zijn er nu al meer dan zes maanden mee bezig – aan en uit – zonder dat het einde in zicht is.
De leiders van de grote partijen zijn er niet in geslaagd een coalitie te vormen die in staat is een meerderheid in de Tweede Kamer te leiden en zijn nu op zoek naar een minderheidsregering. Tot nu toe heeft geen enkele potentiële alliantie genoeg momentum gekregen om de volgende fase van de onderhandelingen te verdienen, met een politieke blauwdruk voor de komende vier jaar.
“Ik heb geen toverstaf”, zei Sigrid Kaag, de leider van de centristische D66-partij die genoeg zetels won bij de verkiezingen om de op een na grootste partij in het parlement te worden na de conservatieve partij van premier Mark Rutte, zondag.
Het heeft echter geprobeerd de onderhandelingen nieuw leven in te blazen door te zeggen dat het bereid is om met zes partijen te gaan praten, waaronder de Christelijke Religieuze Unie. Haar partij had eerder een coalitie met de ChristenUnie uitgesloten vanwege hun tegengestelde standpunten over onderwerpen als euthanasie en hulp bij zelfdoding.
“De conventionele wijsheid bij onderhandelingen is dat je nooit de eerste moet zijn die beweegt. Knipper niet eerst,” zei Kag in een toespraak op zondag. “Maar ik zal het doen.”
Of het tot een uitbraak zal leiden, valt nog te bezien.
Als het lijkt alsof de Nederlanders het langzamer aan doen, vlak over de grens, heeft België, met zijn taalkundige en regionale afdelingen, waarschijnlijk Europa’s niet benijdenswaardige staat van dienst na de verkiezingen.
De regering van premier Alexandre de Croo werd gevormd op 1 oktober 2020, waarmee een einde kwam aan bijna 500 dagen van gesprekken, demissionaire ministeries en een verzegelde minderheidscoalitie om het land door het begin van de COVID-pandemie heen te loodsen.
Maar zelfs die marathonoperatie bleef achter bij het Belgische record van december 2011, toen de regering eindelijk bijeen was na 541 dagen onderhandelen.
De Lage Landen zijn niet de enige naties die hebben geworsteld om een alliantie te smeden vanuit een verdeeld en gepolariseerd politiek landschap.
Gedurende de 73-jarige geschiedenis van Israël heeft geen enkele partij ooit een parlementaire meerderheid behaald. Dit resulteerde in een reeks coalitieregeringen, meestal geleid door de grootste partij in het parlement.
In sommige gevallen bestaan coalities uit partners die vergelijkbare ideologieën hebben over belangrijke kwesties, zoals de betrekkingen met de Palestijnen. Maar vaak moeten concurrenten compromissen sluiten en compromissen sluiten om samen te werken.
De huidige regering van Israël is echter anders dan alle voorgaande regeringen. Gevormd na vier onbesliste verkiezingen in twee jaar, omvat het acht partijen uit het hele spectrum van de Israëlische politiek, van ultranationalisten die zich verzetten tegen de oprichting van een Palestijnse staat tot gematigde partijen die een tweestatenoplossing met de Palestijnen steunen, voor het eerst tijd in Israël. Geschiedenis is een Arabische partij.
Naftali Bennett, de leider van een kleine, ultraorthodoxe religieuze partij, is de huidige premier, maar binnen twee jaar stemde hij ermee in om van plaats te ruilen met minister van Buitenlandse Zaken Yair Lapid, hoofd van een grotere seculiere seculiere partij. De partijen hebben tot dusver goed kunnen samenwerken, waarbij ze zich concentreerden op kwesties waar er een gemeenschappelijke basis is, zoals de economie, terwijl ze meer controversiële kwesties zoals het conflict met de Palestijnen grotendeels vermijden.
Duitsland heeft misschien minder partijen aan de onderhandelingstafel, maar nu de sociaaldemocraten zondag nipt het centrumrechtse blok van Merkel hebben gewonnen, eisen de leiders van beide partijen leiderschap in de volgende regering.
Dat is vrij duidelijk: of Schulz of Armin Laschet van de partij van Merkel de ervaren Duitse kanselier opvolgt, ze zullen waarschijnlijk de steun moeten krijgen van de milieu-Groenen en de bedrijfsvriendelijke liberaal-democraten – partijen die traditioneel tot concurrerende ideologische kampen behoren.
Nederland en België, met hun geschiedenis van coalitievorming na verkiezingen, hebben manieren gevonden om hun land te besturen zonder een volledig functionerende regering. In Den Haag bevindt de uittredende vierpartijenregering Rota zich sinds de verkiezingen van 17 maart in een conciërgemodus, waarbij alleen essentiële beslissingen worden genomen en geen andere belangrijke beleidswijzigingen worden doorgevoerd dan die nodig zijn om de COVID-19-pandemie te bestrijden.
Hetzelfde geldt voor Duitsland, waar de regering-Merkel aan de macht blijft terwijl de besprekingen doorgaan om een nieuwe coalitie te vormen, en dat kan enige tijd duren. De vorige Duitse verkiezingen vonden immers plaats op 24 september 2017, maar dat was op 14 maart 2018, voordat de Bondsdag Merkel voor een vierde termijn verkoos.
____
Associated Press-schrijvers Lorne Cook in Brussel en Joseph Federman in Jeruzalem hebben bijgedragen aan dit rapport.
