Traceren van de jezuïeteninvloed op Vermeer, een van de grootste schilders van Nederland

Rijke cyaanaccenten weerkaatsen van het canvas en licht stroomt naar binnen vanuit een onzichtbaar raam om een ​​vrouw te verlichten, haar hand op haar borst en haar voet op de top van de wereld. Op de voorgrond wordt een bloedende slang verpletterd onder een hoeksteen. Daarachter hangt een schilderij-in-een-schilderij met de kruisiging van Jezus.

De Nederlandse kunstenaar Johannes Vermeer staat bekend als de “onbetwiste meester van het licht”. En de reden is duidelijk als men zijn schilderij “De allegorie van het katholieke geloof” beschouwt. Hoewel Vermeer niet productief was – er worden slechts 37 olieverfschilderijen toegeschreven aan de kunstenaar, die stierf op 43-jarige leeftijd – verheugt zijn opvallende stijl van precieze belichting en aandacht voor schilderkunst museumbezoekers over de hele wereld.

Lange tijd hebben kunsthistorici gedebatteerd over de invloed van de katholieke kerk op de schilderijen van Vermeer. Maar in een nieuw boek van het hoofd schone kunsten van het Rijksmuseum in Amsterdam wordt de vraag gesteld: Heeft de katholieke kerk, met name de jezuïetenorde, vorm gegeven aan Vermeers unieke gebruik van licht?

In een nieuw boek van het hoofd schone kunsten van het Rijksmuseum in Amsterdam wordt de vraag gesteld: Heeft de katholieke kerk, met name de jezuïetenorde, het unieke licht van Vermeer uitgebuit?

Uitgegeven door Gregor JM Weber Johannes Vermeer: ​​Hoop, Licht en Reflectie Vooruitlopend op de Vermeer-tentoonstelling van februari in het Rijksmuseum, getiteld “Just Vermeer”. In het boek beschrijft de heer Weber de felle religieuze conflicten die plaatsvonden in Vermeers geboorteplaats Delft, kort voordat de kunstenaar werd geboren. Het nieuwe calvinistische Nederland dwong katholieken ondergronds te gaan, hen te beletten een ambt te bekleden en massabijeenkomsten te verbieden.

Desalniettemin leidden de vijandelijkheden ook tot een missionaire inspanning van de jezuïeten die dezelfde Delftse buurt als Vermeer bezochten. Geboren in 1632 uit calvinistische ouders, zou Vermeer trouwen in een katholiek gezin. Dhr. Weber gelooft dat een jezuïet waarschijnlijk de bruiloft heeft voorgezeten. Historici zijn het erover eens dat Vermeer zich mogelijk heeft bekeerd.

“We hebben geen solide documenten waaruit blijkt dat hij op een bepaalde dag als katholiek is gedoopt”, zei dhr. Zei Weber in een interview. Amerika. ‘Maar als je met een katholieke vrouw trouwt en dan in de pauselijke residentie in Delft woont, moet je wel katholiek zijn geweest.’

In dit nieuwe spirituele landschap is Vermeer mogelijk oog in oog komen te staan ​​met een uitvinding die wijdverbreid was geworden in jezuïetenkringen: de camera obscura. Het bestond uit een donkere kamer en een kleine lens die licht van buiten de kamer opnam en op de muur projecteerde, waardoor een beeld ontstond van wat er buiten was.

In dit nieuwe spirituele landschap is Vermeer mogelijk oog in oog komen te staan ​​met een uitvinding die wijdverbreid was geworden in jezuïetenkringen: de camera obscura.

De uitvinding sprak tot de verbeelding van de jezuïeten vanwege zijn levendige allegorische kracht, Mr. zei Weber. “De donkere kamer was een symbool van de mensheid op aarde. We zijn in duisternis en kunnen de zon niet zien omdat de zon God is. Maar in de donkere kamer hebben we een beetje licht. Met dat licht kun je je voorstellen over zijn grote God .

Dhr. Volgens het boek van Weber “werd de eerste verwijzing naar de camera obscura in een verhandeling over schilderkunst tenslotte pas in 1678 – als gevolg van de komst van de jezuïeten. [by] Samuel van Hoogstraten, een beroemde Nederlandse barokschilder.

Dhr. Webers boek beschrijft jezuïetenstudies en devotionele literatuur uit heel Europa die zich richtten op licht en optica als een manier om God te begrijpen. Het vermeldt ook hoe andere kunstenaars in Delft een “grote interesse” hadden in optica. Er zijn onvoldoende gegevens om de invloed van de camera obscura op Vermeer ondubbelzinnig te bevestigen, hoewel de meesten het erover eens zijn dat Vermeer ermee heeft geëxperimenteerd.

Maar er zijn nog meer intrigerende verbanden tussen Vermeer en de jezuïeten. In dit verband dhr. De Nederlandse jezuïet-historicus Paul Begein, SJ, die de interesse van Weber wekte, vond in 2008 bewijs dat Vermeer onder een jezuïet had gestudeerd.

“Het is de grootste tentoonstelling van schilderijen van Vermeer, en ik denk voor de komende 100 jaar, want al deze schilderijen zijn hoogtepunten van de musea die ze uitlenen.”

“Niemand wist iets over de auteur van Vermeer totdat ik deze kunstenaar, Isaac van de Mije, ontdekte”, zei pater Begain. Amerika. De schilder-geworden priester werkte als kunstenaar in de jezuïetenkapel tegenover het huis van Vermeer en de twee vestigden zich ongetwijfeld in dezelfde beroepskringen in Delft. Een schilderij van van de Mije toont een vergelijkbare fixatie op licht en focus – misschien een resultaat van de camera obscura die door de jezuïeten werd gebruikt.

De beeldtaal die Vermeer gebruikte in zijn ‘Allegorie’-schilderij is afkomstig van belangrijke jezuïetengeschriften over spiritualiteit en optica. In 1975 ontdekte de Nederlandse historicus Eddie de Jong dat een prominente glazen bol geschilderd in “Allegorie” eigenlijk een verborgen verwijzing was naar een jezuïetentekst uit 1636 over optica.

De tentoonstelling ‘Just Vermeer’ in het Rijksmuseum toont 28 werken van Vermeer – de grootste collectie die ooit op één plek is getoond.

“Dit is de grootste tentoonstelling van Vermeer-schilderijen ooit, en ik denk dat dat de komende 100 jaar zo zal zijn, want al deze schilderijen zijn hoogtepunten van musea. Het is een enorme taak om al deze schilderijen bij elkaar te brengen”, aldus Weber.

Het beroemde gebruik van licht door de schilder was misschien meer dan een artistiek statement; Het lijkt iets spiritueels te zijn.

Hoewel de tentoonstelling zich richt op het hele leven en de carrière van Vermeer, geeft het bekijken van de schilderijen van de kunstenaar in deze nieuwe context inzicht in zijn creatie. Dhr. Weber wijst op de religieuze symboliek die Vermeer in zijn latere schilderijen verwerkte Scènes uit het dagelijks leven Zoals vrouwen in hun huizen. Het beroemde gebruik van licht door de schilder was misschien meer dan een artistiek statement; Het schijnt iets spiritueels te zijn.

Als een subtiele schaduw voegt de invloed van jezuïetenspiritualiteit textuur toe aan ons begrip van het leven van de kunstenaar. Volgens pater Beguine is die invloed lang verwaarloosd.

“Kunsthistorici hebben de neiging om de katholieke connecties van de kunstenaars in Nederland te vergeten. Ze zien alleen protestantse mensen en thema’s”, zei hij.

Ondertussen biedt “Just Vermeer” een once-in-a-lifetime gelegenheid om de werken van de beroemde Nederlandse kunstenaar met elkaar in gesprek te zien. De geest van samenwerking en vertrouwen waardoor de tentoonstelling door dhr. Weber gewaardeerd.

“Ik ben erg blij dat de enthousiaste collega’s van de wereld bereid waren ons 28 van zijn 37 te geven”, zei hij.

De tentoonstelling opent op 10 februari in het Rijksmuseum in Amsterdam.